Tham dự Hội nghị có Bà Najat Mokhtar, Giám đốc Phòng hợp tác kỹ thuật khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA); Ông Hoàng Văn Sính, Đầu mối phụ trách RCA của IAEA, ông Hai Joo Moon Giám đốc Văn phòng hợp tác Vùng (RCARO) và Phái đoàn thường trực của một số nước thành viên RCA tại Viên, Áo.
Hội nghị Điều phối viên quốc gia RCA là một hoạt động thường niên trong khuôn khổ RCA nhằm thảo luận các vấn đề liên quan đến chiến lược, chính sách và quản lý chung cho chương trình RCA, tổng kết các hoạt động, đánh giá tiến độ, kết quả của các dự án RCA trong năm và thông qua chương trình RCA cho giai đoạn tiếp theo.
Đại diện Việt Nam tham dự Hội nghị Điều phối viên quốc gia RCA lần thứ 40 có TS.Nguyễn Hào Quang, Phó Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (NLNTVN), Điều phối viên quốc gia RCA của Việt Nam và cán bộ phụ trách RCA của Viện NLNTVN.
Hội nghị đã thông qua Báo cáo kết quả các hoạt động được triển khai sau Cuộc họp toàn thể RCA lần thứ 46, xem xét Báo cáo thường niên RCA năm 2017 và tổng kết việc triển khai chương trình RCA trong năm 2017. Trong năm 2017, Việt Nam đã tham gia tích cực vào 13 dự án IAEA/RCA (RAS), hoạt động chủ yếu là tham gia các lớp tập huấn ngắn hạn, hội nghị, hội thảo chuyên môn, các cuộc họp lên kế hoạch, đánh giá và tổng kết dự án. Đặc biệt, trong năm 2017, Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công Kỳ họp báo cáo thường niên Dự án RAS/6/083 và Hội thảo Y học hạt nhân trong chẩn đoán và điều trị” từ ngày 20-24/2/2017 tại Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội. Ngoài ra, từ ngày 3-7/7/2017 tại Hà Nội, Viện Di truyền Nông nghiệp cũng đăng cai tổ chức thành công Cuộc họp đánh giá tiến độ dự án RAS/5/070 về “Phát triển cây trồng Năng lượng sinh học để tối ưu năng suất sử dụng đất xấu thông qua chọn giống đột biến và các kỹ thuật liên quan”.
Tại Hội nghị, đại diện các quốc gia chủ trì dự án (Lead Country Coordinator) đã trình bày báo cáo tiến độ và kết quả của 10/13 dự án IAEA/RCA được triển khai trong năm 2017. Hầu hết các dự án đều đạt được những thành tựu nhất định, góp phần tích cực trong việc phát triển năng lực khoa học và công nghệ hạt nhân, ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong các ngành kinh tế - xã hội của các nước thành viên RCA.
Hội nghị lần này đặc biệt dành nhiều thời gian để thảo luận và quyết định về các đề xuất dự án sẽ tiếp tục giai đoạn thiết kế và trình lên IAEA phê duyệt cho giai đoạn 2020-2021. Các đại biểu đã nhất trí 06 đề xuất dự án có thứ tự ưu tiên cao nhất trên cơ sở nhu cầu chung của vùng, 01 dự án về ứng phó sự cố bức xạ do Chính phủ Hàn Quốc tài trợ, 01 dự án về quản lý chung sẽ tiếp tục hoàn thiện bản thiết kế dự án để trình lên IAEA. Trong 06 đề xuất dự án được Hội nghị bình chọn có 01 đề xuất của Việt Nam về “Tăng cường chiếu xạ thực phẩm sử dụng EB hoặc X-Ray nhằm đảo bảo an ninh lương thực trước bối cảnh biến đổi khí hậu”.
Liên quan đến chính sách quản lý chung, hội nghị cũng đã nhất trí hợp nhất ba tổ công tác về phát triển nguồn nhân lực (HRD), phân tích tài chính và huy động các nguồn lực (FGA&RM) và tổ công tác về chiến lược phát triển trung hạn giai đoạn 2018-2023 (MTS 2018-2023) thành một tổ công tác chung về Điều phối các chiến lược trung hạn giai đoạn 2018-2023 (RCA MTS 2018-2023 Coordination). Các đại biểu về cơ bản đều nhất trí với mô hình và nhiệm vụ của tổ công tác mới này.
Tại Hội nghị, các đại biểu cũng thống nhất cần tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin kinh nghiệm giữa RCA với Diễn đàn Hợp tác hạt nhân châu Á (FNCA) và các thỏa thuận hợp tác vùng khác trong lĩnh vực khoa học và công nghệ hạt nhân để tăng cường năng lực liên vùng dưới sự hỗ trợ của IAEA (Hiệp định hợp tác vùng khu vực châu Phi – AFRA, Hiệp định hợp tác vùng các quốc gia Ả Rập ở châu Á – ARASIA và Hiệp định hợp tác vùng khu vực Mỹ La tinh và Caribe – ARCAL).
Hội nghị cũng đánh giá cao những đóng góp của Văn phòng Hợp tác vùng RCA (RCARO) cho hoạt động hợp tác chung của vùng thông qua công tác hỗ trợ hành chính cho IAEA để tổ chức các sự kiện lớn trong khuôn khổ RCA, những hoạt động quảng bá hình ảnh cho RCA, cũng như việc tổ chức các khóa đào tạo, hội nghị chuyên môn do RCARO chủ trì hoặc phối hợp tổ chức với UNDP, KAERI, KIRAMS v.v…
Về việc huy động các nguồn tài chính để thúc đẩy chương trình RCA, hội nghị lần này kêu gọi các nước thành viên RCA có đóng góp tài chính bổ sung cho hoạt động của RCA vì nguồn kinh phí dự án của IAEA (TC Fund) ngày càng eo hẹp. Khoản đóng góp này sẽ dựa trên tinh thần tự nguyện và khả năng của mỗi nước thành viên.
Để các hoạt động hợp tác trong khuôn khổ RCA thực sự đem lại hiệu quả cao, Việt Nam cần chú trọng đến việc đề xuất xây dựng các dự án, hoạt động nghiên cứu trong nước trên cơ sở đồng bộ với các dự án của RCA, phù hợp với các chiến lược phát trung hạn (MTS) và nhu cầu chung của khu vực RCA. Trong giai đoạn 2018-2019 và 2020-2021, Việt Nam đã tích cực xây dựng các đề xuất dự án của RCA, bước đầu đã có đề tài nghiên cứu trong nước đồng bộ với dự án chung của RCA và cần tiếp tục phát huy trong các giai đoạn tiếp theo./.